Những doanh nghiệp thành công luôn tìm những cách mới để cạnh tranh với những đối thủ trên thị trường. Một cách tiếp cận gây chấn động thế giới doanh nghiệp là tận dụng tư duy thiết kế.

Những công ty được dẫn dắt bởi thiết kế như Apple, Coca-Cola. IBM, Nike, Procter & Gambler hay Whirlpool đã vượt trội hơn nhóm các doanh nghiệp S&P 500 trong 10 năm vừa qua với tỷ lệ lên tới 219%, theo một đánh giá vào năm 2014 bởi Viện Quản lý Thiết kế.

Những thiết kế tuyệt vời mang tới sự choáng ngợp cho khách hàng và khiến sản phẩm được khách hàng thèm muốn hơn, dịch vụ cũng trở nên hấp dẫn hơn. Đó là lý do vì sao gần đây McKinsey, Deloitte, IBM, Facebook và Capital One đã mua lại những hãng thiết kế lớn.

Thiết kế tuyệt vời là thành quả của tư duy thiết kế, một phương pháp được sử dụng bởi những nhà thiết kế chuyên nghiệp đẻ giải quyết những vấn đề phức tạp và tìm kiếm những giải pháp mong muốn cho khách hàng. Hầu hết các tập đoàn lớn đều đã sử dụng tư duy thiết kế để phát minh lại cách mà họ đổi mới, bao gồm P&G, GE, IBM, Pepsi và SAP. Trọng tâm của đổi mới đã được chuyển từ kỹ thuật sang thiết kế, từ lấy sản phẩm làm trọng tâm sang lấy khách hàng làm trọng tâm, và từ chú trọng thị trường sang chú trọng trải nghiệm của khách hàng.

Tư duy thiết kế là gì?

Tư duy thiết kế được thực hiện dựa trên những suy nghĩ logic, sự tưởng tượng, trực giác và những lý luận có hệ thống để khám phá những khả năng có thể xảy ra và để tạo ra những thành quả mong muốn có lợi cho người dùng cuối (khách hàng). Lối suy nghĩ thiết kế (design mindset) không chú trọng tới vấn đề, nó đặt trọng tâm là giải pháp và những hành động có chủ đích hướng tới một tương lai hoàn hảo. Nó bao gồm cả việc phân tích và tưởng tượng, Tư duy thiết kế được liên kết chặt chẽ với tương lai được cải thiện và việc tìm kiếm, xây dựng nên những ý tưởng mới – không giống như lối tư duy phê phán vốn có xu hướng phá bỏ chúng.

Tư duy thiết kế cho thấy đổi mới cải cách lấy con người làm trung tâm

Những đổi mới lấy con người làm trung tâm bắt đầu với việc thấu hiểu sâu sắc những nhu cầu chưa được đáp ứng của khách hàng.

“Nguồn ý tưởng đổi mới an toàn nhất, chính xác nhất và mang lại lợi nhuận cao nhất chính là những phản hồi của khách hàng về những nhu cầu của họ mà công ty chưa đáp ứng được.” – Jeanne Liedtka (trích Batten Briefings, 2015) nói, “Sự quen với khách hàng – bao hàm việc thấu hiểu sâu sắc về khách hàng và những vấn đề của họ – có thể giúp gợi mở những nhu cầu đó.

Tư duy thiết kế giảm thiểu sự bất ổn và rủi ro mà cải cách đổi mới mang lại bằng việc lôi cuốn sự tham gia của khách hàng trong các bước thăm dò, kiểm tra và hoàn thiện concept. Những người theo lối tư duy này dựa vào những hiểu biết sâu sắc về khách hàng, có được thông qua những thí nghiệm đời thực, chứ không chỉ là số liệu có sẵn trước đó hoặc nghiên cứu thị trường.

Tư duy thiết kế trong nghệ thuật lãnh đạo

Bạn không cần phải trở thành một nhà thiết kế để có tư duy thiết kế. Trong khi học để trở thành một nhà thiết kế giỏi cần nhiều năm trời, bạn có thể tư duy như một nhà thiết kế và thiết kế con đường mà bạn lãnh đạo, quản lý, tạo lập và đổi mới. Thiết kế bắt đầu với việc xác lập một mục tiêu chiến lược. Nếu bạn đang vẽ ra một chiến lược thì bạn cũng đang thiết kế rồi đó!

Tư duy thiết kế yêu cầu bạn phải có một tư tưởng cầu thị, cầu tiến bởi vì về cơ bản thì đó là một quá trình học tập và thử nghiệm

Carol S. Dweck – một nhà nghiên cứu về phương pháp học tập – nói: “Tư tưởng cầu thị, và thái độ chấp nhận những sai lầm có thể gặp phải sẽ khuyến khích sự sáng tạo, cải cách và thành tựu thu được là lớn hơn.”

Những nhà lãnh đạo cần tạo ra một môi trường làm việc nơi mà luôn khuyến khích tinh thần làm việc tập thể, khích lệ tinh thần dám nghĩ dám làm thay vì chỉ bồi dưỡng những nhân tài cá nhân. Nên tạo điều kiện cho thử nghiệm và đặt cược vào những dự án nhỏ. Trước tiên cần trấn an nhân viên của bạn khi họ gặp phải những thất bại ban đầu bởi bạn đang dẫn dắt họ vào một tương lai mà chúng ta không thể đoán trước được kết quả. Cần nhìn nhận thất bại như là cơ hội để học tập và tìm kiếm những cơ hội mới.

Qúa trình tư duy thiết kế cho sáng tạo, đổi mới

Có nhiều cách khác nhau để tư duy như một nhà thiết kế. Khi chúng tôi làm việc với khách hàng để giúp họ cải cách doanh nghiệp của họ, chúng tôi đã tích hợp tư duy thiết kế với tư duy toàn diện, Những hành động này phát huy hiệu quả tốt nhất khi áp dụng với việc phối hợp những phòng ban ngang hàng để thu được những ý tưởng toàn diện và đa dạng. Dưới đây là tóm tắt những bước cơ bản để vận dụng tư duy thiết kế để giải quyết vấn đề.

1. Khám phá

Lựa chọn một chủ đề chiến lược để tập trung tìm hiểu. Tư duy thiết kế bắt đầu với 1 mục tiêu cụ thể, 1 kết quả mong muốn và những cách tiếp cận để thực hiện mục tiêu đó, chủ đề được chọn nên là những vấn đề bạn cảm thấy rõ ràng và có động lực to lớn để thực hiện nó. Hãy nghiên cứu kĩ lưỡng chủ đề bạn đã chọn để tìm ra phần nào bản chất của vấn đề là gì. Bạn cần điều gì để hiểu vấn đề? Đâu là những cơ hội ẩn chứa trong những thách thức đặt ra.

2. Quan sát

Hãy quan sát người dùng của bạn khi họ tương tác với sản phẩm, dịch vụ hay quy trình của bạn. Bạn thấy gì nào? Có sự ngắt quãng khi người dùng nói và tương tác sản phẩm không? Họ có ngó lơ hay đi lại loanh quanh, bỏ lại sản phẩm hay không?

3. Thấu hiểu

Để tạo ra những đổi mới có ý nghĩa, bạn cần hiểu khách hàng của mình (cả bên trong và bên ngoài) và quan tâm tới trải nghiệm của họ bởi vì hơn hết họ là những con người bằng xương bằng thịt chứ không chỉ là người dùng của bạn. Hãy đặt những câu hỏi gợi mở với khách hàng, ví dụ như: “Họ đang gặp phải những vấn đề gì? Thành công có ý nghĩa như thế nào đối với cá nhân họ? Họ đã phải hy sinh như thế nào để thành công hay phải chịu đựng những gì khi thất bại?” Những câu hỏi “vì sao” sẽ giúp đào sâu vấn đề và giúp bạn hiểu hơn về khách hàng của mình.

4. Tận dụng những câu chuyện để tìm ra bản chất của vấn đề

Khách hàng của bạn đang muốn nói gì khi kể vớ bạn những câu chuyện về trải nghiệm của họ? Đâu là những điều ẩn sâu đằng sau những vấn đề và khát vọng của họ?

5. Định hình và tái định hình ý tưởng

Hãy điều chỉnh quan điểm của bạn sao cho phù hợp với quan điểm của người dùng cũng như những giá trị mà họ coi trọng. Định hình vấn đề chính xác là cách duy nhất để đưa ra những giải pháp phù hợp. Khai thác việc nghiên cứu thông qua việc nhìn nhận những mô hình lý thuyết, chủ đề và mối quan hệ tương quan giữa các mẩu thông tin. Tìm hiểu quan điểm của khách hàng là để tái định hình vấn đề và biến chúng thành những cơ hội.

Ví dụ cụ thể là trong cuốn Cracking Creativity: The Secrets of Creative Genius tác giả Michael Michalko đã miêu tả cách mà Toyota hỏi ý kiến khách hàng của họ rằng bằng cách nào Toyota có thể tăng năng suất hoạt động. Kết quả là Toyota chỉ nhận được một vài đề xuất. Tuy nhiên, khi hãng sửa đổi lại câu hỏi trở thành “Bạn làm công việc của mình dễ dàng hơn như thế nào?”, Toyota đã nhận được rất nhiều ý kiến đóng góp có giá trị.

6. Lên ý tưởng

Bây giờ bạn đã hiểu biết sâu sắc về khách hàng, câu hỏi hữu ích nhất lúc này là “Điều gì sẽ xảy ra nếu…”. Hãy động não suy nghĩ những ý tưởng mang lại giá trị cho khách hàng của bạn. Hoàn thiện ý tưởng của bạn bằng cách đặt câu hỏi “Còn gì có thể làm để hoàn thiện giải pháp này?”. Lên ý tưởng không chỉ giống như viết ra những việc cần làm lên một mẩu giấy nhớ và dán chúng lên đâu đó. Khi chúng tôi làm việc với khách hàng của mình, chúng tôi luôn lôi cuốn họ vào các hoạt động đa dạng như: vẽ, tô màu, kể chuyện để tạo ra một bầu không khí khuyến khích các ý tưởng.

7. Quyết định

Hiển thị những ý tưởng của bạn lên một bức tường và tự hỏi “Điều gì gây bất ngờ?”. Hãy vote cho những lựa chọn khả quan nhất dựa trên các tiêu chí như mức độ mong muốn, khả năng hiện thực hóa và lợi ích kinh doanh. Sau đó, đội của bạn có thể chọn một tới ba ý tưởng để thực hiện một nguyên mẫu và chạy thử. Điều này sẽ tiết kiệm năng lượng của bạn có thể bị phung phí khi tranh cãi với các thành viên khác đối với mỗi ý tưởng một.

8. Thử với nguyên mẫu

Sử dụng nguyên mẫu thiết kế để khám phả những giải pháp tiềm năng. Nguyên mẫu nhanh cho phép bạn kiểm tra sự khả thi của ý tưởng của bạn một cách nhanh chóng với chi phí thấp. Nguyên mẫu khá đa dạng, nó có thể là dạng bản kĩ thuật số, dạng lưu đồ hoặc dạng thiết kế 3 chiều. Thực ra, giá trị đích thực mà nguyên mẫu mang lại là ở phản ứng của người dùng đối với nó.

9. Kiểm chứng sản phẩm của bạn

Hãy mời người dùng tới kiểm tra và cho phản hồi về nguyên mẫu của bạn. Họ cảm nhận như thế nào về ý tưởng của bạn? Họ cho những phản hồi gì? Ý kiến phản hồi của họ sẽ cho bạn biết liệu bạn nên tiếp tục hay gác lại ý tưởng của mình trước khi đầu tư thêm nguồn lực vào nó.

10. Lặp lại và nhân rộng

Hãy coi những ý tưởng ban đầu của bạn như là những nấc thang dẫn tới giải pháp chuẩn xác mà bạn và khách hàng của bạn mong muốn. Thiết kế không phải một hành trình trên con đường bằng phẳng. Nó là một quá trình lặp lại. Hãy sử dụng ý kiến người dùng để mài dũa ý tưởng của bạn và luôn lặp lại cho tới khi không có gì để thêm bớt hay chỉnh sửa.

Tư duy thiết kế là quá trình hợp tác cùng sáng tạo của cả một tập thể, nó sẽ giúp tất cả các thành viên trở nên sáng tạo và cải tiến hơn. Điều này cực kì hữu ích trong việc giải quyết những vấn đề khó khăn, phức tạp.

Điều gì sẽ trở nên khác biệt nếu bạn vận dụng tư duy thiết kế vào con đường mà bạn dẫn dắt hoặc quản lý sự cải tiến trong doanh nghiệp của bạn?

Bài viết này có nguồn từ bài viết gốc được đăng trên The International Association of Business Communicators vào tháng 5, 2016.

Nguồn: creativityatwork.com