Hôm nay chúng ta sẽ bàn luận về một điều gì đó có thể nói là một xu hướng nóng đồng thời không bao giờ lỗi thời: thiết kế kiểu chữ. Những quy tắc được tóm lược dưới đây sẽ giúp bạn có nhận thức tốt hơn về cách mà bạn tạo lập và sử dụng kiểu chữ trong những thiết kế của mình.

Biết rõ về những quy tắc này có thể giúp bạn cải thiện gần như mọi thứ mà bạn tạo ra mà có chứa những kí tự text. Vậy hãy bắt đầu nào!

1. Hãy học từ những điều cơ bản

Bước đầu tiên của bạn hướng tới việc thiết kế và sử dụng kiểu chữ một cách hiệu quả chính là hãy học một chút về nhập môn của loại hình này. Nếu bạn không thành thạo những khái niệm cơ bản nhất, bạn có thể lầm tưởng rằng kiểu chữ là một bộ môn khá đơn giản. Chắc chắn rằng nếu bạn thuộc bảng chữ cái thì bạn đã hoàn thành được một phần của việc thiết kế kiểu chữ rồi. Những phần việc còn lại chính là khiến chúng trông khác biệt đi đôi chút và bạn đã có trong tay một font chữ mới! Trong thực tế, kiểu chữ là một bộ môn khá phức tạp và nó cần nhiều khoa học cũng nhiều như nó cần cảm nhận thẩm mỹ của người thiết kế vậy!

Cấu trúc của một mặt chữ bao gồm nhiều khái niệm chuyên sâu, những đo đạc chính xác và những tiêu chuẩn tổng quan cần phải tuân thủ và tôn trọng! Cũng giống như nhiều loại hình thiết kế khá, bạn chỉ có thể tránh được việc phá luật nếu bạn biết rõ nó và hành động có chủ đích để tránh phá vỡ những quy luật này!

Một trong những nơi tuyệt vời nhất để học về thiết kế kiểu chữ online chính là I Love Typography – một trang blog chuyên về những kiểu chữ đẹp. Dưới đây là một hình ảnh từ trang blog nói trên phô diễn một vài khái niệm chung mà bạn nên tập làm quen:

Như là bạn thấy đấy, việc thiết kế một mặt chữ đẹp bây giờ đã trở nên phức tạp hơn nhiều đúng không? Hình ảnh đồ họa nói trên đã minh họa, giải thích những khái niệm đó một cách trực quan nhưng tất nhiên đó không phải tất cả những khái niệm quan trọng mà bạn cần thành thạo. Ví dụ, những khái niệm như x-height, kerning và baseline thậm chí chả xuất hiện trong hình minh họa này. Để nắm bắt tốt hơn những khái niệm này, bạn có thể dành chút thời gian đọc qua một cuốn từ điển khái niệm kiểu chữ.

Những điều này dùng để làm gì?

Câu trả lời khá rõ ràng! Bạn cần học chúng vì bạn là một nhà thiết kế. Nếu bạn thường xuyên thiết kế những tác phẩm chứa đựng nhiều text, dần dần bạn sẽ lún sâu vào kiểu chữ cho dù bạn có chủ đích làm điều đó hay không. Dành thời gian học những điều cơ bản làm bạn nhận thức rõ ràng hơn về đặc trưng của những mặt chữ mà bạn sẽ thiết kế hoặc lựa chọn cho tác phẩm của mình cũng như cách mà bạn sử dụng chúng cho thiết kế của mình.

2. Chú ý kerning khi thiết kế

Bài viết này không phải là một nghiên cứu chuyên sâu về kiểu chữ nên chúng tôi sẽ không đề cập tới từng khái niệm của kiểu chữ một cách chi tiết. Tuy nhiên, kerning là một thứ gì đó mà nhiều nhà thiết kế bỏ qua. Tôi gần đây đã thảo luận về chủ đề này với một vị giám đốc nghệ thuật có kinh nghiệm của một trang web phụ nữ lớn. Điều duy nhất làm cô ấy đau đầu nhất về hầu hết nhà thiết kế nhân viên của mình chính là họ luôn luôn bỏ qua tầm quan trọng của kerning.

Kerning là gì?

Kerning liên quan tới việc bạn điều chỉnh khoảng cách giữa hai chữ cái trong một font chữ cho trước. Hãy chú ý rằng đây là việc chia tách khoảng cách hơn là theo dõi khoảng cách đó việc mà chỉ điều chỉnh khoảng cách giữa các kí tự một cách liên tục. Bạn có thể nghĩ rằng những phần mềm đắt tiền như Adobe Illustrator sẽ tự động giải quyết những vấn đề như kerning và nó sẽ không phải là vấn đề gì to tát. Hãy nghĩ lại và thử với hình minh họa dưới đây!

Nếu bạn không chủ động chú ý tới kerning thì bạn sẽ không thấy được. Vấn đề rất nhỏ nhặt nhưng thực tế là nó vẫn ở đó! Để ý rằng chữ D viết hoa ở ví dụ trên nổi bật với những chữ còn lại. Một cách mặc định thì nhiều mặt chữ serifs có thể có khoảng cách kí tự không đồng nhất. Thường thì đó không phải một vấn đề lớn đối với một đoạn văn dài hoặc một câu dài khi mà khoảng cách không nhất quán này sẽ bị xóa nhòa trong một rừng cách kí tự. Tuy nhiên, khi bạn thiết kế tác phẩm của mình với chỉ vài text thôi, những khoảng cách rộng hẹp khác nhau này có thể hủy diệt cả một thiết kế!

Vấn đề về kerning càng phức tạp hơn khi bạn làm việc với các kiểu chữ cho web và CSS nhưng khá đơn giản để sửa nó khi bạn tạo ra text như là thiết kế đồ họa trong Illustrator, Photoshop,… Đơn giản thì cứ chèn con trỏ chuột giữa hai kí tự và sử dụng nút tùy chọn để điều chỉnh khoảng cách giữa hai kí tự liên tiếp. Cố gắng giữ khoảng cách này nhất quán trong suốt tác phẩm của bạn nhé!

3. Chú ý tới việc lựa chọn font chữ

Việc lựa chọn font không nên là một quá trình ngẫu nhiên, Đơn giản thì việc chỉ nhìn vào thư mục của bạn sẽ hiếm khi cho ra một kết quả khả quan. Lý do cho việc này là có một triết lý nội tại gắn chặt với những nhóm kiểu font khác nhau. Để thấy điều này, hãy xem xét ví dụ sau đây:

Nếu bạn kĩ tính, những lựa chọn font nói trên khá nghèo nàn. Lý do là có một sự lỗi nhịp giữa chúng và giữa tinh thần của font chữ với nội dung của kí tự. Bạn có lẽ sẽ không bao giờ thấy font chữ dành cho những nhà vô địch được soạn thảo bằng những mặt chữ đáng yêu và thảo mai! Tương tự thì bạn sẽ không bao giờ thấy font chữ kiểu như Cooper Black xuất hiện trên những tấm thiệp cưới đâu. Chúng ta nên cân nhắc sử dụng những font chữ phù hợp cho những mục đích khác nhau.

Mỗi kiểu chữ thường truyền tải những đặc tính khác nhau. Đặc tính quan trọng nhất là giới tính và thời đại. Hãy cân nhắc xem xét ví dụ dưới đây:

Hãy để ý hai font chữ đầu tiên gợi nhớ về thời kì đã qua như thế nào. Tương tự thì hai font chữ tiếp theo mỗi cái đều sở hữu những đặc trưng giới tính mạnh mẽ. Những font chữ với nét dày và đậm với đường nét góc cạnh có xu hướng trông cơ bắp và nam tính hơn trong khi những font cong, mềm mại và mảnh có vẻ nữ tính hơn hẳn.

Điều này có thể hơi hiển nhiên, nhưng kĩ năng về kiểu chữ của bạn sẽ cải thiện đáng kể nếu bạn có thể ghi nhớ những điều này trong não của mình và chuyển chúng thành những hành động có chủ đích khi thiết kế.

Tìm hiểu thêm về Typefaces

Để biết thêm kiến thức về các loại typeface, hãy tham khảo Adobe’s Type Classification Chart.

4. Căn chỉnh kiểu chữ

Căn chỉnh có lẽ là khái niệm quan trọng nhất đối với kiểu chữ. Vì một vài lý do, những người không thuộc giới thiết kế thường nghĩ một cách bản năng rằng căn giữa là xong với mọi trường hợp. Đâu đó ngoài kia chúng ta học được rằng nếu một thứ gì đó được căn giữa thì chúng đã cân bằng và vì thế chúng trở nên tốt hơn. Trong thực tế, căn giữa là lựa chọn kém nhất và cũng là khó nhất để đọc. Việc căn giữa font chữ cần được lựa chọn và cân nhắc kĩ lưỡng trước khi sử dụng.

Trong hình trên, hai đoạn văn đầu tiên được căn trái, đó là cách mà chúng ta thường đọc các tạp chí hay sách báo,… Việc căn giữa khiến text khó đọc hơn nhiều vì khi đó sẽ thiếu một cạnh cố định ở bên trái. Khi đó không có một điểm mốc nhất quán để bắt đầu và kết thúc cho mỗi dòng và mắt người đọc phải điều chỉnh sau mỗi dòng. Khác biệt có thể khá nhỏ nhặt trong thực tế nhưng về nguyên tắc, chúng là vấn đề lớn!

Tất nhiên điều này không có nghĩa bạn phải sử dụng căn trái trong tất cả các trường hợp. Chỉ cần chắc chắn rằng luôn tự hỏi tầm quan trọng của khả năng đọc và những khía cạnh thẩm mĩ khác mà bạn cố gắng đạt được. Trong trường hợp lý tưởng thì chúng luôn đồng hành nhưng trong trong thực tế chúng có thể trái ngược nhau và yêu cầu bạn phải thỏa hiệp và hi sinh một trong hai!

Một điều khác cần lưu ý là việc kết hợp những kiểu căn chỉnh khác nhau. Không cần biết bạn chọn kiểu căn nào, hãy cố gắng thực hiện nhất quán trong tác phẩm thiết kế của mình. Thường thì đặt một tiêu đề căn giữa với một đoạn nội dung căn trái là thích hợp nhưng nếu bạn phá cách bằng cách dùng lẫn lộn thứ tự đó có thể cho ra một trang rời rạc và gây bối rối cho người đọc.

Chọn cách căn chỉnh font cho Web

5. Chọn một font chữ phụ phù hợp

Sau khi bạn chọn được một kiểu chữ chính tốt, bước tiếp theo chính là chọn ra một font chữ khác đóng vai trò là font chữ phụ cho tác phẩm của mình. Điều này đôi khi sẽ tạo xung đột với chính kiểu chữ chính mà bạn đã chọn ở phần trên!

Có khá nhiều vấn đề với ví dụ trong hình minh họa trên đây. Đầu tiên, nhóm kiểu font được chọn một cách sơ sài. Font chữ phụ quá khó đọc và mờ nhạt so với font chữ chính. Điều này là điều tuyệt đối nên tránh. Thêm nữa, cho dù vấn đề đầu tiên không phải to tát, độ dày của hai kiểu chữ quá giống nhau để được sử dụng cùng nhau. Cho dù chúng khá nhau trong phong cách font, sự tương tự về độ dày sẽ khiến chúng không có sự tương phản trong mắt người xem.

Hình ảnh minh họa thứ hai sử dụng những font có sự tương phản tốt hơn nhiều và tận dụng được font chữ phụ đơn giản và nét mảnh hơn. Font chữ phụ của bạn không nhất thiết phải có sự tương phản cao như thế (hiệu ứng này được làm quá chỉ để làm ví dụ thôi), chỉ cần chắc chắn rằng chúng đủ tương phản để bạn có thể nhấn mạnh vai trò chính phụ của các font của mình.

6. Sự quan trọng của kích cỡ chữ

Tôi đã tạo ra rất nhiều quảng cáo dạng in trong những năm qua khi làm việc như là một nhà thiết kế. Một điều quan trọng mà bạn sẽ thấy khi làm việc với những nội dung quảng cáo chính là tiêu đề sẽ thu hút người đọc một cách tức thì. Bạn chỉ có một hoặc hai giây để có được sự chú ý của ai đó trong thế giới của những bản in. Nếu bạn nhỡ mất cơ hội này, bạn sẽ mất khách hàng tiềm năng của mình.

Điều này thực tế nghĩa là khi bạn tạo ra một tiêu đề, đừng chỉ gõ nó ra, hãy thiết kế nó. Hãy xem xét 2 ví dụ sau đây:

Tiêu đề đầu tiên yêu cầu bạn phải đọc từng từ để hiểu được ý nghĩa của thông điệp được truyền tải. Mọi thứ với cùng một kích thước, cùng độ rộng và cùng màu sẽ không để lại trọng tâm trong bất cứ phần nào của nội dung mà bạn muốn truyền tải.

Đối ngược lại thì tiêu đề thứ 2 mang tới ấn tượng mạnh hơn nhiều cho dù nó truyền tải cùng một nội dung. Những từ không quan trọng nhường không gian cho những chữ cần thiết hơn. Vấn đề với tiêu đề thứ nhất là ở chỗ người đọc hiếm khi sẵn sàng đọc tất cả tiêu đề. Mẹo chính là khiến người đọc đọc những từ quan trọng ngay khi họ nhìn vào tiêu đề của bạn.

Nhìn nhận ví dụ thứ 2 một lần nữa bạn nên để ý rằng từ “WIN” được theo sau bởi “BAHAMAS”. Ở điểm này, nếu bạn là người xem, bạn sẽ bị hấp dẫn bởi thông điệp và dành thời gian để đọc hết nó!

7. Sử dụng kiểu chữ như là một nghệ thuật

Đừng chỉ nghĩ kiểu chữ đơn giản chỉ là những tiêu đề đơn giản mà hãy nghĩ về nó như là một yếu tố thiết kế. Những mặt chữ được thiết kế một cách tỉ mỉ và vì thế có một vẻ đẹp thẩm mĩ có thể là tài sản quý báu đối với thiết kế của bạn. Tất nhiên điều này vượt khỏi việc xây dựng một font chữ với các mặt chữ. Nếu bạn muốn tạo lập một thiết kế tập trung vào kiểu chữ, hãy nghĩ về việc bạn có thể kết hợp những kiểu chữ của mình vào thiết kế như thế nào.

Thêm vào đó, không bao giờ cảm nhận rằng bản thân bị giới hạn bởi cấu trúc của những font chữ có sẵn. Hãy mở rộng chúng để phù hợp với nhu cầu của bạn. Thử thay đổi mọi thứ mà bạn có thể nghĩ ra để thêm gia vị vào tác phẩm của mình!

8. Tìm nguồn cảm hứng phù hợp

Cách tốt nhất để học cách tạo ra những kiểu chữ hiệu quả và đẹp mắt là tìm cho bản thân vài font chữ điển hình để nghiên cứu. Một font chữ tốt và một font chữ tồi đôi khi chỉ có một vài điểm khác biệt nhỏ. Luôn quan sát các kiểu chữ ở mọi nơi mà bạn đến và xem xét chúng tốt hay tệ và lý do khiến chúng trở nên như vậy.

Nguồn: designhack.net